Nga Klodian Tomorri
Projekti i Portit te Durresit parashikon ndertimin e 12 mije apartamenteve, 2 hoteleve me 850 dhoma ne total dhe nje marine me 280 vende ankorimi jahtesh. Projekti eshte i ndare ne 2 faza.
Faza e para fillon ne vitin 2023 dhe zgjat 5 vjet. Ne te parashikohet ndertimi i 4 mije apartamenteve dhe nje hoteli me 5 yje. Pjesa e mbetur ndertohet ne fazen e dyte. I gjithe projekti parashikon 2.1 miliarde euro investime. Tani t’i marrim pak me radhe detajet financiare. Se pari, burimin e financimit.
Sipas fluksit te parase, projekti kerkon 2.1 miliarde euro investime per realizimin e plote. Por kompania financon vetem 160 milione euro. Nga keto 80 milione euro nga kapitalet e veta dhe 80 milione te tjera kredi nga bankat. Pjesa tjeter, pra afro 2 miliarde euro gjenerohen nga vete projekti. Me pak fjale modeli i biznesit ne Portin e Durresit eshte njesoj si ai i kullave te Tiranes. Merr lejen, hap themelet dhe parate te vijne vete qe ne grope, pa patur nevoje te investosh gje.
Ne total, projekti gjeneron 3.2 miliarde euro te ardhura, nga te cilat 2.2 miliarde vijne vetem nga shitja e apartamenteve, ndersa pjese tjeter nga hotelet, dyqanet dhe marina e jahteve. Pra 12 mije apartamente qe do te permbysin tregun e pasurive te paluajtshme bregdetare. Por ketu ka nje detaj te rendesishem. Ne planin e biznesit, kompania parashikon qe apartamentet t’i shese me 1500 euro per meter katrore. Ky cmim ka per te levizur ekuilibrat e tregut.
Ndertuesit e tjere, qytetaret qe kane investuar kursimet e tyre duke blere prona ne bregdet me cmime qe aktualisht jane edhe me te larta se 1500 euro per meter katrore, jane te demtuarit e pare. Dhe padrejtesisht.
I gjithe avantazhi i projektit te Durresit buron nga privilegjet. Se pari kompania eshte perjashtuar nga taksa e ndikimit ne infrastrukture dhe ajo e strehimit social. Kjo i jep nje avantazh 7 per qind ne kosto.
Se dyti, kompania e ka token falas. Kjo i jep nje avantazh tjeter edhe shume me te madh. Per kete arsye, ajo mund te konkurroje tregun ne menyre te pandershme me ato cmime.
Por kjo e ben te gjithe projektin te dyshimte ligjerisht. Se pari diferencimi i taksave brenda nje kategorie eshte i ndaluar me Kushtetute. Nese projekti i Portit te Durresit shkon ne Kushtetuese, perjashtimi nga taksat bie automatikisht. Nje qeveri nuk mund te taksoje nje apartament me 7 per qind te vleres dhe nje tjeter me zero. Nuk e le Kushtetuta.
Se dyti, projekti eshte dukshem i orientuar drejt apartamenteve, njesoj si resortet strategjike qe bejne biznesmenet tane. Publiku dhe ekonomia kombetare nuk fitojne gje kur dikush nderton apartamente dhe i shet, por fitojne kur ndertohen hotele dhe asete te tjera qe gjenerojne aktivitet ekonomik. Ne 820 mije meter katrore toke qe shteti i jep kompanise, do te kete vetem dy hotele me 850 dhoma. Pra toka falet per apartamente.
Se treti, marina qe kryeministri e lancon si Perla e Mesdheut nuk rezulton dhe aq ne projekt. Me 280 vende ankorimesh te parashikuara, kjo hyn tek marinat e vogla. Dhe jo pa qellim. Marinat nuk sjellin para, ndaj projekti eshte orientuar tek apartamentet. Pertej kesaj, risku tjeter eshte ai i braktisjes se marines rruges. Porti i Jahteve eshte parashikuar te ndertohet ne fazen e dyte dhe rruges projekti edhe mund te ndryshoje.
Pra, qeveria po jep 820 mije meter katrore toke publike per te marre nje marine, 200 milione euro divident, 238 milione euro taksa (tatim fitimi dhe tatim dividenti) dhe dy hotele me 850 dhoma ne total. Keto jane perfitimet e publikut.
Ne fund te gjithe kesaj kemi nje problem. Pasi te marrim 438 milione eurot nga taksat dhe dividenti si aksioner ne projektin e Durresit na duhen dhe 1 miliarde e 600 milione euro te tjera per te ndertuar Portin e Mallrave qe po asgjesohet. Biznes me fitim negativ- thoshte nje profesor i nderuar i Fakultetit Ekonomik.
