Këtu akulli po shkrihet më shpejt se në pjesën tjetër të globit dhe kjo ka ndezur interesat e fuqive. Aksionet në lojë janë shumë të larta: Në Groenlandë BE-ja ka identifikuar 25 nga 34 mineralet thelbësore
Sara Gandolfi – Corriere della Sera
Lojërat në Arktik janë hapur.
Me Groenlandën në qendër (dhe Svalbard në sfond). Ndryshimet klimatike po ngrohin veriun e largët katër herë më shpejt se pjesa tjetër e planetit dhe shkrirja e akullit po tërheq vëmendjen e Rusisë, Kinës dhe Shteteve të Bashkuara si një magnet. Rrugë të reja, por edhe depozita të mëdha minerale po hapen për shfrytëzim, ndërsa temperaturat në rritje e kthejnë gradualisht kapakun e akullit polar në ujë.
Dhe toka të reja po u ofrohen Superfuqive, me Bashkimin Europian që po përpiqet të frenojë synimet ekspansioniste të Trump, Putin dhe Xi Jinping. Edhe para se të kthehej në Shtëpinë e Bardhë, Donald Trump përsëriti se ai dëshiron të blejë – dhe madje kërcënon të marrë me forcë – Groenlandën. “Për sigurinë kombëtare dhe lirinë në mbarë botën, Shtetet e Bashkuara të Amerikës besojnë se pronësia dhe kontrolli i Groenlandës është një domosdoshmëri absolute”, pohon presidenti i Shteteve të Bashkuara, i cili gjithashtu ka dërguar djalin e tij Don Jr. për të vëzhguar ishullin.
Referendumi për autonomi
Parisi dhe Berlini reaguan duke kujtuar “paprekshmërinë e kufijve të Bashkimit Europian”. Gjysmë e vërtetë.
Danimarka, e cila sundoi Groenlandën për 200 vjet, i dha asaj autonomi për punët e brendshme në vitin 1979, duke vazhduar t’i paguajë subvencione në shumën 500 milionë euro në vit.
Gjashtë vjet më vonë, pas një mosmarrëveshjeje mbi të drejtat e peshkimit, ishulli u largua nga EEC duke ruajtur statusin e “territorit të lidhur” dhe në 2009 ai mori nga Kopenhaga të drejtën për të vendosur mbi pavarësinë e tij përmes një referendumi.
Daneze, por ndoshta jo për shumë kohë. “Është koha për të formësuar të ardhmen tonë… Ne duhet të heqim pengesat për bashkëpunimin, zinxhirët e kolonializmit dhe të ecim përpara”, tha kryeministri i Groenlandës, Mute Egede.
Çmimi i tokës të Inuit, në zemër të lojës së ngrirë të shahut të Veriut, mund të rritet në qiell, edhe pse Egede vazhdon të përsërisë se “Grpenlanda nuk është në shitje”. Shtatë herë më e madhe se Italia, por me vetëm 56,800 banorë, kryesisht me origjinë inuit, Groenlanda është rojtarja e Perëndimit në Arktik.
Baza amerikane dhe synimet kineze
Që nga Lufta e Ftohtë, ajo ka pritur një bazë hapësinore të Forcave Hapësinore të SHBA-ve, e cila kontrollon misionet hapësinore dhe mbrojtjen nga raketat.
Për më tepër, Kremlini ka rihapur qindra objekte ushtarake të epokës sovjetike në rajonin e Arktikut. Putin hesht për momentin, por një deputet i Dumës pranë tij nuk i fshehu qëllimet e Moskës: “Ne kemi nevojë për Groenlandën. Të paktën, ne mund të bëjmë një marrëveshje me Trump dhe ta ndajmë Groenlandën në disa pjesë”.
Xi Jinping, më i heshtur se Trump dhe rusët, nuk po bën sikur nuk po shikon. Në Librin e Bardhë Kina e përkufizon veten si një “shtet pothuajse Arktik”. Prej vitesh ajo ka zgjeruar ndikimin e saj ekonomik në rajon për të ndërtuar një “Rrugë Polare të Mëndafshit”.
Në Groenlandë, tetë vjet më parë, u përpoq të blinte një bazë të vjetër detare amerikane dhe më pas të ndërtonte disa aeroporte. Me Rusinë, ajo ka krijuar një partneritet të vërtetë strategjik për të përshkruar rrugë të reja detare në Arktik.
Mineralet thelbësore dhe tokat e rralla
Aksionet janë shumë të larta. Në Groenlandë, BE-ja ka identifikuar 25 nga 34 mineralet thelbësore, duke përfshirë ato të cilat janë thelbësore për prodhimin e pajisjeve elektronike, baterive të smartfonëve, makinave elektrike, paneleve diellore dhe shumë më tepër.
Dhe pastaj janë rezervat e uraniumit dhe të naftës, edhe pse qeveria vendore ndaloi dhënien e licencave të kërkimit disa vite më parë, duke përmendur “konsiderata mjedisore dhe arsye të shëndoshë ekonomike”.
Ndryshe nga Antarktida, nuk ka asnjë traktat që mbron rajonin nga shfrytëzimi i burimeve në Arktik. Shpimet tashmë janë duke u zhvilluar në Alaskë, Kanada dhe Rusi. Rrugët e ardhshme të transportit janë edhe më të lakmuara.
Transporti në Arktik është rritur me 37 për qind në një dekadë, dhe tërheqja e akullit do të hapë rrugë të reja tregtare.
Groenlanda, tha ish-sekretari i Sigurisë Kombëtare i Trump, Robert O’Brien, mund të bëhet “autostrada nga Arktiku në Amerikën e Veriut”.
Shkencëtarët vlerësojnë se gjatë tre dekadave të fundit, një zonë akulli gati sa madhësia e rajonit të Venetos është shkrirë në ishull.
Rrugët e reja ajrore
“Projeksionet tona parashikojnë që nëse emetimet e gazit serrë mbeten të pandryshuara, shkrirja vetëm në Groenlandë do të bëjë që niveli i detit të rritet me 60 centimetra deri në fund të shekullit të XXI-të,” shpjegon Florence Colleoni, nga Instituti Kombëtar të Oqeanografisë dhe Eksperimentit.
Shkencëtarët e dinë se Arktiku është në qendër të një sfide të ashpër gjeopolitike. “Ata që vendosin baza shkencore në Arktik e bëjnë këtë në mënyrë strategjike. Edhe vendet që nuk kanë brigje të Arktikut, si Kina”, thotë Colleoni.
“E gjithë pjesa ruse, veçanërisht Siberia, është shumë e vështirë për t’u aksesuar edhe për ne studiuesit. Nga ana tjetër, ne jemi të vetëdijshëm se shumë nga studimet tona përdoren për të shfrytëzuar burimet, në vend të mbrojtjes së territorit”.
Trump në fakt ka dhënë alarmin për aleatët e NATO-s, duke e detyruar Danimarkën të lëshojë 2 miliardë euro investime ushtarake për Groenlandën.
Nuk është e dhënë që banorët e ishullit do të rrinë duarkryq dhe do të shikojnë. Brenda vitit do të inaugurohet aeroporti ndërkombëtar në kryeqytetin Nuuk. Fluturimet e reja direkte do të arrijnë në SHBA për pak më shumë se katër orë.
