Ish-koloneli i Bloque de Busqueda (Blloku i Kërkimit) Hugo Aguilar dëshmoi pak orë më parë përpara Komisionit Special për Paqen në Kolumbi, duke zbuluar shumat dhe bashkëpunimin mes paramilitarëve të trafikut të drogës të Kalit me policinë kolumbiane.
Poza është bërë ikonë: është 2 dhjetor 1993 dhe komandanti Hugo Eliodoro Aguilar Naranjo – mustaqe, xhinse, xhaketë e zezë dhe buzëqeshje – është fotografuar me armën në dorën e majtë pas shpine, ndërsa me dorën e djathtë tërheq mëngën e bluzës së kufomës së përmbysur të Pablo Escobar Gaviria. Në vitin 2015 ajo foto u bë kopertina e librit të tij “Unë vrava Pablo Escobar”.
Ajo pamje ishte fundi i një makthi për Shtetet e Bashkuara – për të cilin trafikanti i drogës i shtrirë me fytyrë përtokë në çatitë e Los Olivos, një lagje e Medellín, ishte rreziku numër 1 dhe më i kërkuari në botë – dhe fillimi i një farsë që filloi të merrte plotësisht formë vetëm më 23 janar përpara Jurisdiçion special para la paz (Jep), gjykata e krijuar pas marrëveshjes së paqes të arritur në Kolumbi në 2016 midis qeverisë dhe guerilës.
Depozitimi i Aguilar
Koloneli i pensionuar i policisë Aguilar, i cili më vonë u bë guvernator i Santanderit midis 2004 dhe 2007, dha një dëshmi historike që tashmë po shkakton diskutim. Pasi kishte braktisur xhinset dhe xhaketën e tij prej vitesh, por jo mustaqet e tij, tani të thinjura nga koha, Aguilar u shfaq me një kostum elegant të zi me një kravatë gri dhe filloi të fliste me një zë të fortë për më shumë se dy orë para gjyqtarëve.
Shuma dhe mënyra se si qeveria dha shpërblimin për vdekjen e Escobarit kishte mbetur sekret deri më tani dhe ai ishte i kujdesshëm të tregonte detajet.
Shpërblimi
“5 miliardë pesos (me kursin aktual të këmbimit afërsisht 1.3 milion dollarë) që qeveria kombëtare ofroi për kapjen ose vdekjen e Pablo Escobar – tha Aguilar – u shpërndanë midis 23 burrave të Bloque de Busqueda. Rekomandimi i qeverisë ishte që të mos shpërfilleshin këto para”. Ai nuk tha – dhe askush nuk e pyeti – se cila pjesë e tij ishte, por thjesht tha se “këtej vijnë burimet e trashëgimisë sime”.
Dhe të mendosh se Aguilar bëri një rrugë të gjatë – sapo hyri në politikë – dhe ra (me sa duket) në mënyrë katastrofike në tokë. Pasi u bë hero kombëtar, ai u arrestua më 21 shkurt 2018, i akuzuar për pasurim të paligjshëm, pastrim parash dhe bashkëpunim me paraushtarakë. Ai u lirua nga burgu në vitin 2022, dhe megjithëse pretendon se është në vështirësi financiare, fuqia e tij nuk duket se është dëmtuar. Djali i tij Richard ishte konsull në Kili, guvernator i Santanderit dhe senator (i akuzuar për korrupsion në 2021) dhe djali tjetër i tij Mauricio ishte “vetëm” guvernator i Santanderit (me sa duket një çështje familjare) dhe senator.
Marrëveshje me paraushtarakët e djathtë
Aguilar tha se kishte një aleancë midis Forcës Publike dhe atyre strukturave paraushtarake që donin të hiqnin qafe Escobarin për të ndarë byrekun e trafikut të drogës pa një konkurrent të fuqishëm dhe jashtë kontrollit. “Kam marrë udhëzime nga gjenerali Miguel Maza Márquez për të takuar Carlos Castanon dhe Don Berna – tha ai – dhe Maza informoi kolonelin Hugo Martinez Poveda (atëherë komandant i Bloque de Busqueda) se ne do t’i merrnim ata dhe se ata donin të jepnin informacion dhe vendndodhjen e saktë të kapjes së Pablo Escobar. Ne morëm Castanon dhe Don Bernën me majorin Fanilo Gonzalez në shkollën Carlos Holguin.
Escobar u shit
Me fjalë të tjera, në taktikat më të mira kriminale, “kumbari” i kartelit Medellin, Escobar, u “shit” nga ata që i kthyen shpinën pasi e mbështetën fillimisht. Vëllezërit Castano dhe Diego Fernando Murillo Bejarano (Don Berna) ishin në krye të Forcave të Bashkuara Vetëmbrojtëse të Kolumbisë.
Ata janë gjithashtu pjesë e “Los Pepes” (një akronim që do të thotë “të persekutuar nga Pablo Escobar), i financuar fillimisht nga vëllezërit Gilberto dhe Miguel Rodríguez Orejuela, drejtues të kartelit Cali.
Përpara Komisionit, Aguilar zbuloi se kishte marrë mbështetjen e Forcave të Bashkuara Vetëmbrojtëse të Kolumbisë – organizatës paraushtarake të krahut të djathtë kundër grupeve kryengritëse FARC dhe ELN – gjatë kandidaturës së tij për postin e guvernatorit të Santander. Me ta edhe krimineli italo-kolumbian Salvatore Mancuso Gomez. Të gjithë së bashku të bashkuar me pasion në trafiqet më të errëta, duke filluar nga droga.
