Për shkak të një traume të vjetër lufte, Irani sot ka një arsenal të madh dronësh dhe raketash, por pajisjet ushtarake të forcave ajrore të vendit islamik, duket se janë kthyer në një “muze lufte”
Me rreth 30 persona të plagosur, dëmet në Izrael pas sulmit iranian të fundjavës së kaluar ishin të kufizuara.
Megjithatë, Irani tregoi një demonstrim të fuqisë së tij të armëve me bastisjen e tij gjatë natës mes të shtunës dhe të dielës që shkoi.
Teherani goditi më shumë se 340 dronë dhe raketa në Izrael, pothuajse dyfishi i asaj që Rusia ka qëlluar ndonjëherë në Ukrainë në një sulm të vetëm.
SHBA dhe Izraeli janë përpjekur për dekada të tëra të shmangin konfrontimin e drejtpërdrejtë, tha për gazetën amerikane “New York Times”, Afshon Ostovar, ekspert i sigurisë kombëtare në Shkollën Pasuniversitare Detare të SHBA-ve.
“Nuk është se ata kanë frikë nga Irani, por se ata e kuptojnë se çdo luftë kundër Iranit është një luftë shumë serioze”.
Me një popullsi prej më shumë se 88 milionë banorësh, nuk është për t’u habitur që Irani ka një prani serioze ushtarake.
Sipas Institutit Ndërkombëtar për Studime Strategjike, Irani ka 580,000 personel ushtarak aktiv dhe rreth 200,000 rezervistë të trajnuar.
Një shifër më e lartë se ajo e Izraelit, i cili ka 170,000 personel aktiv ushtarak dhe 465,000 rezervistë, sipas të njëjtit institut.
Ajo forcë e madhe është e ndarë mes dy ushtrive. Irani ka një ushtri tradicionale dhe një Gardë Revolucionare.
Kjo e fundit lindi pas Revolucionit Islamik të Iranit në vitin 1979, kur studentët myslimanë të udhëhequr nga Ayatollah Khomeini u ngritën kundër Shahut të mbështetur nga SHBA.
Pas arratisjes së Shahut, u krijua Garda Revolucionare për të mbrojtur regjimin e ri. Sot, si ushtria, ashtu edhe Garda përbëhet nga forca tokësore, ajrore dhe detare.
“Ju mund ta konsideroni atë si dy degë të një ushtrie, megjithëse ato sigurisht nuk janë identike”, – thotë profesori holandez Peyman Jafari, i cili jep mësim si ekspert i Iranit në Universitetin W&M pranë Uashington DC.
“Garda ishte në gjendje të rritej shpejt pas revolucionit për shkak të mobilizimit të të rinjve që u angazhuan për të mbrojtur Iranin me përkushtim të plotë. Këtë reputacion e ka edhe sot e kësaj dite. Prandaj, Garda ka më shumë burime dhe armë më të mira”.
Fraksioni i huaj i Gardës Revolucionare – Quds – gjithashtu koordinon milicitë e lidhura me Iranin, si Hezbollahu në Liban, Houthi në Jemen, Hamasi dhe Xhihadi Islamik Palestinez në Gaza dhe grupe të tjera në Irak dhe Siri.
Kjo do të thotë se Irani mund të godasë gjithmonë në fronte të ndryshme, siç ishte evidente në sulmin e fundjavës së kaluar.
Për më tepër, forca e ushtrisë iraniane qëndron kryesisht në arsenalin e saj të madh të raketave të lundrimit, raketave balistike dhe dronëve.
Ky arsenal u rrit nga trauma që pësoi Irani nga lufta Irak-Iran, e cila filloi kur Saddam Husseini pushtoi Iranin në vitin 1980.
Irani më pas vuri në dukje me shqetësim se nuk kishte asnjë vend që donte t’i shiste armë Iranit, ndërsa Shtetet e Bashkuara mbështesin Irakun, ndër të tjera, me imazhe satelitore.
Kur Ayatollah Khamenei mori drejtimin e Iranit në vitin 1989, një vit pas përfundimit të luftës, ai deklaroi se vendi nuk duhet të varej më kurrë nga fuqitë e huaja për mbrojtjen e tij.
Me ndihmën e Rusisë dhe Koresë së Veriut, Irani ka ndërtuar një industri mbresëlënëse të mbrojtjes vitet e fundit. Sipas burimeve amerikane, Irani ka më shumë se 3000 raketa balistike, më shumë se çdo fuqi tjetër në rajon.
Sipas agjencisë së lajmeve ISNA të kontrolluar nga Teherani, ata kanë nëntë lloje raketash që mund të arrijnë në Izrael. Raketat “Kheibar”, “Haj Qasem” dhe “Sejil” mund të përshkojnë rreze prej 1400 deri në 2500 kilometra.
Dhe vitin e kaluar, Irani zbuloi një raketë supersonike – “Fattah” – që do të udhëtonte më shumë se 5 kilometra në sekondë, ose 18,000 kilometra në orë. Vitet e fundit, Irani gjithashtu ka zgjeruar ndjeshëm arsenalin e tij të dronëve.
Vendi tani ka disa lloje që mund të fluturojnë ulët, kanë një distancë deri në 2000 kilometra dhe mund të mbajnë 300 kilogramë eksploziv.
Ato gjithashtu janë testuar gjerësisht në të gjitha llojet e zonave të konfliktit në mbarë botën. Në vitin 2020, një embargo e OKB-së që pengonte Iranin të tregtonte dhe të shiste armë, skadoi.
Që atëherë, eksporti i dronëve iranianë – të cilët janë shumë më të lirë se ata perëndimorë – është rimëkëmbur ndjeshëm. Vetëm Rusia ka porositur mijëra dronë nga Teherani që nga fillimi i konfliktit në Ukrainë.
Forcat ajrore janë një histori krejtësisht tjetër. Sipas Paul Aarts, ekspert i Lindjes së Mesme në Universitetin e Amsterdamit, ai është kryesisht një “muze”.
Një numër i madh i avionëve luftarakë dhe avionëve të tjerë datojnë nga koha e Shahut, d.m.th. para vitit 1979.
“Ata janë shpesh avionë të rrënuar të prodhuar nga Amerika, për të cilët ka vetëm pjesë këmbimi të kufizuara”, – thotë Aarts.
Tanket dhe transportuesit e blinduar të personelit që Irani ka gjithashtu, nuk krahasohen me atë që Izraeli apo SHBA-ja kanë në duart e tyre.
Dhe pastaj është programi bërthamor i Iranit. Që kur Donald Trump u largua nga marrëveshja që kërkonte që Irani të heqë dorë nga programi i tij bërthamor, rreziku që Teherani të bëhet një fuqi bërthamore është rritur ndjeshëm.
“Mund të supozojmë se Irani do të ketë uranium të mjaftueshëm të pasuruar për një armë bërthamore brenda disa ditësh apo javësh, – vijon Aarts. – Megjithëse do të duheshin të paktën një deri në dy vjet për të përgatitur një armë të tillë për luftim”.
Sipas Jafarit, nëse ky është gjithashtu një opsion serioz në Iran, varet kryesisht nga përgjigja e Izraelit ndaj sulmit të fundjavës së kaluar.
“Deri më tani, ka pasur shumë rezistencë në Iran për të zhvilluar një program të armëve bërthamore. Por një kundërsulm i madh izraelit mund të mjaftojë për ta konkretizuar atë plan”.
