Shqipëria, parajsë e pastrimit të parave, trafikantët me ndihmën e disa bankave dhe personazhe te Parajsave Fiskale e kanë kthyer vendin në “lavatriçe”
Shqipëria nuk është më në ‘listën gri’ të Task Forcës së Veprimit Financiar (FATF), e cila emërton vendet ku shqetësimet për pastrimin e parave dhe financimin e terrorizmit nuk trajtohen në mënyrë adekuate nga autoritetet, por të dhënat nga terreni tregojnë se vendi është kthyer në në Parajsë Fiskale dhe vend tipik ku pastrohen paratë e krimit, raporton Euroactiv.
FATF është një organ global përgjegjës për trajtimin e krimeve financiare dhe ata që bëjnë listën gri i nënshtrohen monitorimit. Vendet në listë shpesh përballen me kontrolle të shtuara ndërkombëtarisht, me institucionet financiare që rrisin kontrollin mbi transaksionet që vijnë ose shkojnë drejt tyre.
Shqetësimi mbetet i madh në nivel lokal dhe rajonal për pastrimin e parave. Vlera e euros ka rënë ndjeshëm kundrejt lekut për shkak të tepricës së monedhës së BE-së në tregun vendas. Ndërsa shumë i atribuohej turizmit dhe rritjes së investimeve të huaja, disa mbeten skeptikë dhe hedhin akuza për pastrim masiv parash në Shqipëri.
“Forcimi i lekut ka ardhur nga faktorë ekonomikë joformalë ose në shqip: ekonomi informale apo kriminale”, tha analisti dhe komentatori politik Neritan Sejamini.
Ai shtoi se qeveria dhe Banka e Shqipërisë mund të ndihmojnë në zgjidhjen e problemit duke ulur normat e interesit në lekë, duke rritur nivelin e rezervave të detyrueshme bankare në monedhën lek, duke rritur shpenzimet publike dhe duke ulur taksat. Por kjo nuk po ndodh.
Gjergi Erebara, gazetar i BIRN, gjithashtu beson se prania e parasë së zezë në ekonomi qëndron pas gjendjes aktuale.
Në një shkrim, ai theksoi se ka disa zgjidhje të mundshme: një goditje nga forcat e ligjit për ndërtimin e financimit të parave dhe zbatimin e rregullave kundër pastrimit të parave, por kjo nuk ka gjasa, shkruan ai.
Pastrimi i parave gjithashtu besohet të jetë pjesërisht pas bumit aktual të çmimeve të banesave. Apartamentet në Shqipëri tani shkojnë mbi 6,000 € për metër katror në disa godina të reja me çmimet në kryeqytet duke filluar nga 1,000 €. Qiraja po rritet gjithashtu dhe është e vështirë të gjesh një pronë me qira në Tiranë nën 450 euro, ekuivalente me pagën minimale.
Në vitin 2023, Iniciativa Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional publikoi një raport që zbuloi se ndërtimi ishte një mjet popullor për pastrimin e parave në Shqipëri.
“Fillon me financimin e ndërtimeve të reja rezidenciale ose komerciale, vazhdon me financimin e kontratave të ndërtimit dhe nënllogaritjen e vlerës së punës në ndërtim dhe sërish me shitjen e ndërtesave të përfunduara”.
Raporti zbuloi se nga 141 kompani që u dhanë leje ndërtimi për ndërtesa të larta midis 2017 dhe 2019, 59% nuk kishin kapacitet financiar për t’i përfunduar ato.
Bilanci i kompanive në fjalë tregonte se ato kishin të ardhura minimale dhe nuk kishin asete apo kredi që mund të përdoreshin për financimin e projekteve.
GITOC vlerësoi se 60% e vlerës së projekteve rrjedh nga paratë e paligjshme.
Raporti gjithashtu pohon se edhe kur merrni parasysh vlerën e deklaruar të apartamenteve, ka një mospërputhje prej rreth 600 milionë euro vetëm në vitin 2019.
Rënia e euros edhe pas “bumit” turistik, pastrim parash… apo?
Gjetjet nga raporti dhe një ekspert shqiptar i paidentifikuar i pastrimit të parave deklaruan se deri në 1.6 miliardë euro “para të pista” mund të ishin pastruar përmes sektorit të pasurive të paluajtshme në Shqipëri midis 2016 dhe 2019.
Madhësia e ekonomisë informale të Shqipërisë vlerësohet të jetë 31.9%, që përfaqëson rreth 18 miliardë dollarë të PBB-së. /gazetajonë.com
*Titulli është i redaksisë
